آشنایی با حر بن یزید ریاحی

حر بن یزید ریاحی، با نام کاملِ «حُرِّ بن یَزید بن ناجیَّة بن قَنعَب بن عَتّاب بن الحارِث بن عَمرو بن هَمّام الریاحی الیَربوعی التَمیمی» یکی از فرماندهان نظامی کوفه بود. پیش از واقعه عاشورا مأموریت یافت با سپاه هزار نفری، مانع حرکت امام حسین (ع) به سوی کوفه و نیز بازگشت او شود. حر در روز عاشورا، به سپاه امام حسین (ع) پیوست و در دفاع از او جنگید و به شهادت رسید. حرّ از مشهورترین جنگاوران كوفه بود و به دستور عبیدالله بن زیاد به فرماندهی بخشی از سپاه اعزامی برای مواجهه با امام حسین (ع) منصوب شد.

 داستان حر در روز عاشورا

حرّ تا روز عاشورا در سپاه عمر سعد بود، اما صبح عاشورا وقتی فهمید کار جنگ با حسین بن علی (ع) جدی است. به بهانه آب‌دادن اسب خویش، از اردوگاه عمر سعد جدا‌شد و به کاروان امام حسین (ع) و جبهه حق پیوست. از حر روایت کرده‌اند که : هنگامی که از قصر ابن زیاد در کوفه خارج شدم تا به سمت حسین بن علی حرکت کنم، ندایی را شنیدم. می‌گفت: «ای حرّ! تو را به بهشت بشارت باد». او می‌گوید که به پشت سر نگریستم و کسی را ندیدم.» با خود گفتم: «‌به خدا قسم، این بشارت نیست؛ چگونه بشارت باشد در حالی که من راهی جنگ با حسین بن علی(ع) هستم.» حر چون تصمیم کوفیان را برای جنگ با آن حضرت(ع) را جدی دید نزد عمر بن سعد رفت. به او گفت: «‌آیا تو می‌خواهی با این مرد بجنگی؟». گفت: «‌آری به خدا‌قسم چنان جنگی‌کنم که آسان‌ترین آن افتادن سرها و بریدن دست‌ها باشد.» حر گفت: «‌مگر پیشنهادات او خوش‌آیندتان نبود؟» ابن سعد گفت: «اگر کار به دست من بود می‌پذیرفتم؛ ولی امیر تو (عبیداللَّه) نپذیرفت.»

تفسیر شجاعت حر

پس حر عمر بن سعد را ترک کرد و در گوشه‌ای از لشکر ایستاد و اندک اندک به سپاه امام(ع) نزدیک شد. مهاجر بن اوس -که در لشکر عمر سعد بود- به حر گفت: «‌آیا می‌خواهی حمله کنی؟ ‌» حر در حالی که می‌لرزید پاسخی نداد مهاجر که از حال و وضع حر به شک افتاده‌بود، او را مورد خطاب قرار‌داد و گفت: «‌به خدا قسم هرگز در هیچ جنگی تو را به این حال ندیده‌بودم، اگر از من می‌پرسیدند: شجاع‌ترین مردم کوفه کیست از تو نمی‏گذشتم (و تو را نام می‌بردم) پس این چه حالی است که در تو می‌بینم؟ ‌» حر گفت: «‌بدرستی که خود را میان بهشت و جهنم می‌‏بینم و به خدا سوگند اگر پاره پاره شوم و مرا با آتش بسوزانند من جز بهشت چیز دیگری را انتخاب نخواهم کرد.»

شهادت حر بن یزید ریاحی

بنا به نقل «ابن اثير» در تاريخ خود هنگامى كه حر خدمت امام (ع) رسيد، عرضه داشت: من فكر نمى كردم كه اين جماعت كار را به اينجا برسانند والاّ هيچگاه با آنان همراهى نمى كردم. اينك براى توبه به نزدت آمده‌ام و تصميم دارم تا پاى مرگ از شما حمايت كنم و در پيش رويت كشته شوم، آيا توبه من پذيرفته است؟! امام (ع) با مهربانى پاسخ داد: «نَعَمْ، يَتُوبُ اللهُ عَلَيْكَ وَيَغْفِرُ لَكَ»؛ (آرى خداوند توبه ات را مى پذيرد و گناهانت را مى بخشد). حر در روز عاشورا پا به پای یاران امام (ع) جنگید تا آنكه سرانجام لشكر پياده نظام ابن سعد بر او حمله ور شدند و او را به شهادت رساندند.

مرقد حر بن یزید ریاحی

به گفته سید محسن امین، وقتی زمان‌دفن شهدای کربلا توسط افراد قبیله بنی اسد بود. گروهی از قبیله حرّ، مانع دفن جسد حر همراه با دیگر شهدای کربلا شدند. جسد وی را در جایی که در قدیم به آن «نواویس» می‌گفته‌اند، به خاک‌سپردند. بنابراین جسد او با فاصله از مرقد امام حسین (ع) دفن‌شده. آرامگاه حر اکنون در سمت غربی شهر کربلا به فاصله حدود هفت کیلومتر واقع شده است.

صفحه اصلی

فاطمیه روزهایی است که شیعیان به مناسبت شهادت حضرت فاطمه(سلام الله علیها) عزاداری می‌کنند. درباره روز شهادت حضرت زهرا روایات و نقل‌های تاریخی مختلفی وجود دارد. در ایران دو روز (۱۳ جمادی‌الاول و ۳ جمادی‌الثانی)، روزهای احتمالی‌ شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها) دانسته می‌شود. این دو روز و روزهای قبل و بعد از آن، به فاطمیه اول و فاطمیه دوم مشهورند.

شیعیان عراق و به‌ویژه نجف سه روز ۸ ربیع‌الثانی به علاوه دو روز پیش‌گفته را برای شهادت حضرت زهرا( سلام الله علیها) عزاداری می‌کنند. از میان احتمالات موجود درباره روز شهادت فاطمه( سلام الله علیها) ، ۳ جمادی‌الثانی در میان شیعیان مشهورتر است.

همزمان با شهادت حضرت زهرا(سلام الله علیها) به روایت ۴۰ روز پس از رحلت پیامبر (ص)، کربلا سیاهپوش و چراغ‌های سبزرنگ بین الحرمین، به رنگ خون در آمد.

همچنین شب گذشته در باب القبله حرم حضرت عباس (علیه السلام)، مراسم عزاداری ایام فاطمیه با حضور باسم کربلایی، مداح سرشناس عراقی برگزار و جمعی از مردم عراق با حضور در این قطعه از بهشت در مظلومیت بانوی دو عالم گریستند.

در حالی که کرونا در کشورهای مختلف موجب اعمال محدودیت‌های شدید نسبت به ماه‌های گذشته شده است، در عراق هیچ محدودیتی وجود نداشته و شب گذشته با آغاز ایام فاطمیه زائران بسیاری بدون رعایت فاصله در اطراف حرم تجمع کرده و به امام حسین (علیه السلام) و حضرت عباس (علیه السلام) برای رهایی از کرونا متوسل شدند و به عزاداری حضرت زهرا (سلام الله علیها) پرداختند.در ادامه تصاویری از سیاهپوش شدن حرم‌های کربلا در ایام فاطمیه را مشاهده می‌کنید:

عاشورا یکی از روزهایی است که برای آن زیارت مخصوص امام حسین علیه السلام وارد شده است و در احادیث فراوانی از فضیلت زیارت امام حسین علیه السلام در این روز سخن به میان آمده است.

از میان احادیث فراوان تنها به چند حدیثی که در کتاب شریف کامل الزیارات به آن اشاره شده است می پردازیم:

حدیث اول

جَابِرٍ الْجُعْفِيِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع فِي يَوْمِ عَاشُورَاءَ

 جابر گفت: در روز عاشوراء محضر مبارك حضرت جعفر بن محمّد عليهما السّلام رسيدم، 

فَقَالَ لِي هَؤُلَاءِ زُوَّارُ اللَّهِ وَ حَقٌّ عَلَى الْمَزُورِ أَنْ يُكْرِمَ الزَّائِرَ

حضرت به من فرمودند: اين گروه (زائرين ابا عبد اللَّه الحسين عليه السّلام) زوّار خدا بوده و بر مزور واجب‏ است كه زائر را اكرام نمايد، 

مَنْ بَاتَ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَيْنِ ع لَيْلَةَ عَاشُورَاءَ لَقِيَ اللَّهَ مُلَطَّخاً بِدَمِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ

كسى كه نزد قبر مطهر حضرت ابا عبد اللَّه الحسين عليه السّلام در شب عاشوراء بيتوته كند روز قيامت خدا را ملاقات مى‏ كند در حالى كه به خون خودش آلوده بوده 

كَأَنَّمَا قُتِلَ مَعَهُ فِي عَرْصَتِهِ [عَصْرِهِ‏]

گويا در ركاب حضرت ابا عبد اللَّه عليه السّلام در عرصه كربلا شهيد گشته است. 

وَ قَالَ مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَيْنِ ع أَيْ يَوْمَ عَاشُورَاءَ وَ [أَوْ] بَاتَ عِنْدَهُ كَانَ كَمَنِ اسْتُشْهِدَ بَيْنَ يَدَيْهِ.

و نيز فرمودند: و كسى كه قبر امام حسين عليه السّلام را روز عاشوراء زيارت كرده و بالاى قبر بيتوته نمايد مثل كسى است كه در مقابل آن حضرت شهيد شده باشد.

حدیث دوم

از حضرت ابو عبد اللَّه عليه السّلام نقل شده كه آن حضرت فرمودند:

مَنْ زَارَ الْحُسَيْنَ يَوْمَ عَاشُورَاءَ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ.

كسى كه حضرت امام حسين عليه السّلام را روز عاشوراء زيارت كند بهشت بر او واجب مى‏ گردد.

حدیث سوم

أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

حضرت ابى عبد اللَّه عليه السّلام فرمودند:

مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ يَوْمَ عَاشُورَاءَ عَارِفاً بِحَقِّهِ

كسى كه قبر مطهّر حضرت حسين بن على عليهما السّلام را در روز عاشوراء زيارت كند در حالى كه عارف به حق آن حضرت باشد

كَانَ كَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِي عَرْشِهِ.

 مثل كسى است كه خدا را در عرش زيارت كرده است.

حدیث چهارم

عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الصَّادِقِ ع قَالَ

جعفر بن محمّد الصّادق عليهما السّلام فرمودند:

مَنْ زَارَ الْحُسَيْنَ ع لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذُنُوبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ

كسى كه حضرت امام حسين عليه السّلام را شب نيمه شعبان زيارت كند خداوند متعال گناهان گذشته و آينده‏ اش را مى‏ آمرزد، 

وَ مَنْ زَارَهُ يَوْمَ عَرَفَةَ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ ثَوَابَ أَلْفِ حِجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ- وَ أَلْفِ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ

و كسى كه آن حضرت را روز عرفه زيارت نمايد خداوند منّان ثواب هزار حجّ و هزار عمره قبول شده را برايش مى ‏نويسد، 

وَ مَنْ زَارَهُ يَوْمَ عَاشُورَاءَ فَكَأَنَّمَا زَارَ اللَّهَ فَوْقَ [فِي‏] عَرْشِهِ.

و كسى كه آن حضرت را روز عاشوراء زيارت نمايد مانند كسى است كه حق تعالى را بالاى عرشش زيارت كرده باشد.

مباهله ، درخواست لعن و نفرین الهی برای اثبات حقانیت است و بین دو طرفی رخ می‌دهد که هر کدام ادعای حقانیت دارند.

مباهله در تاریخ اسلام به ماجرایی اشاره دارد که طی آن، پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) پس از مناظره با مسیحیانِ نجران و ایمان نیاوردن آنان، پیشنهاد مباهله داد و آنان پذیرفتند. با این حال مسیحیان نجران، در روز موعود از این کار خودداری کردند.

بنابر اعتقادات شیعی، جریان مباهله پیامبر( (صلی الله علیه و آله ) نه تنها نشانگر حقانیت اصل دعوت پیامبر( (صلی الله علیه و آله ) است، بلکه بر فضیلت همراهان او (حضرت علی، فاطمه و حسنین) در این ماجرا دلالت می‌کند. شیعیان بر این اساس، معتقدند امام علی(علیه السلام) بر اساس آیه مباهله، به منزلۀ نَفْس و جان پیامبر است. واقعه مباهله در ۲۴ ذی‌الحجه سال نهم هجری روی داد و آیه ۶۱ سوره آل عمران به آن اشاره دارد.

درباره زمان مباهله شیخ مفید می‌نویسد این واقعه پس از فتح مکه (سال هشتم هجری) و قبل از حجة الوداع (سال دهم هجری) رخ داد.روز مباهله را برخی ۲۴ ذی‌الحجه و برخی روز ۲۱ این ماه دانسته‌اند.شیخ انصاری روز ۲۴ ذی الحجه را نظر مشهور دانسته و غسل در این روز را مستحب می‌داند.شیخ عباس قمی، در کتاب مفاتیح الجنان اعمال این روز را در روز ۲۴ ذی‌الحجه ذکر می‌کند، که از جمله اعمال آن، غسل و روزه و زیارت امیرالمؤمنین علیه السلام است.

احتجاج امام رضا( علیه السلام ) به مباهله

روزی مأمون به امام رضا(علیه السلام) گفت: بزرگ‌ترین فضیلت امام علی( علیه السلام ) را که قرآن بر آن دلالت دارد به من بگو. امام رضا ( علیه السلام ) فرمود: فضیلت او در مباهله. سپس آیه مباهله را قرائت کرد و گفت:رسول خدا( صلی الله علیه و آله )، امام حسن( علیه السلام ) و امام حسین( علیه السلام ) را دعوت کرد که پسرانش بودند، و حضرت فاطمه(سلام الله علیها) را دعوت کرد که در اینجا مصداق کلمه زنان است و امام علی( علیه السلام ) را دعوت نمود که به حکم خداوند عزّ و جلّ، نفس [= جان] پیامبر( صلی الله علیه و آله ) است. هیچ آفریده‌ای برتر از پیامبر( صلی الله علیه و آله ) نیست؛ پس به حکم خداوند، بایستی کسی برتر از نَفْس[جان] پیامبر( صلی الله علیه و آله ) نباشد.

غدیر در بین اعیاد اسلامی، جزو بزرگترین اعیاد اسلامی شمرده می‌شود و آن را «عیدالاکبر» می‌نامند، در این راستا پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «یَوْمَ غَدِیرِ خُمٍّ أَفْضَلُ أَعْیَادِ أُمَّتِی وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی أَمَرَنِی اللهُ تَعَالَى ذِکْرُهُ فِیهِ بِنَصْبِ أَخِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ (ع) عَلَماً لِأُمَّتِی یَهْتَدُونَ بِهِ مِنْ بَعْدِی وَ هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی أَکْمَلَ اللهُ فِیهِ الدِّینَ وَ أَتَمَّ عَلَى أُمَّتِی فِیهِ النِّعْمَةَ وَ رَضِیَ لَهُمُ الْإِسْلَامَ دِینا»؛ «روز غدیر خم، برترین عید‌های امت من است و آن، روزی است که خداوند بزرگ دستور داد آن روز برادرم، علیّ بن ابی طالب را به عنوان عَلَم امّتم منصوب کنم، تا بعد از من، مردم توسط او هدایت شوند و آن، روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای آنان پسندید.»

از اعمال وارد شده در روز غدیر زیارت امیرالمؤمنین علیه السلام از دور و نزدیک است.این زیارت که زیارت غدیریه نام دارد از جمله زیارات مأثوره است که از امام هادی علیه السلام به شیعیان رسیده است.

همه راویان این زیارت از بزرگان شیعه هستند و در وثاقت هیچ‌یک از آنان تردید نشده است.

شیخ عباس قمی درباره زمان خواندن این زیارت با استناد به کلام عثمان بن سعیدمی‌نویسد: «این زیارت را در هر روز از نزدیک ودور می‌شود خواند و این فایده جلیله‌ای است که البته راغبین در عبادت و شایقین زیارت حضرت شاه ولایت آن را غنیمت خواهند شمرد»

محور اصلی زیارت غدیریه، اصل تولی و تبری است که در فرهنگ شیعه جایگاه ویژه‌ای دارد. محتوای اصلی این زیارت بیان فضایل امیرالمؤمنین علیه السلام است.

عرفه، یکی از بافضلیت ترین ایام زیارت امام حسین علیه السلام است. در زمینه زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه، روایات زیادی از معصومین (ع) نقل شده است.

از بشیر دهان نقل شده است که:

 به حضرت امام صادق (ع) عرض کردم که گاهی نمی‌توانم به حج بروم , روز عرفه را نزد قبر امام حسین (ع) مى‌گذرانم.

امام فرمودند: کار خوبی می‌کنی، اى بشیر، هر مؤمنى که بامعرفت، به زیارت قبر امام حسین (ع) برود (در روزی به‌جز روز عید) براى او ثواب بیست حج و بیست عمره مقبول و بیست جهاد با پیغمبر مرسل یا امام عادل نوشته می‌شود و هر که آن حضرت را در روز عید زیارت کند، برایش ثواب صد حج و صد عمره و صد جهاد با پیغمبر مرسل یا امام عادل نوشته می‌شود.

سپس امام (ع) می‌فرمایند: و هر که آن حضرت را در روز عرفه (بامعرفت به حقشان) زیارت کند، براى او ثواب هزار حج و هزار عمره پسندیده مقبوله و هزار جهاد با پیغمبر مرسل یا امام عادل خواهد بود.

بشیر از امام سؤال می‌کند: ثواب موقف عرفات چگونه نصیبم می‌شود؟

پس آن حضرت (مانند فرد خشمناک) به او نگاه می‌کنند و می‌فرمایند: اى بشیر، هرگاه مؤمنی در روز عرفه، به زیارت قبر امام حسین (ع) برود و در نهر فرات غسل کند و سپس به‌سوی قبر آن حضرت برود، حق‌تعالی از براى او به هر گامى که برمى‌دارد، حجى که با همه مناسک به عمل آورده باشد، بنویسد.

بشیر در ادامه می‌گوید: چنین گمان دارم که فرمود و عمره وغزوه‌ .

و در احادیث متعددی به این نکته اشاره شده است که خداوند در روز عرفه اول به‌سوی زائران قبر امام حسین (ع) می‌نگرد.

 در روایت معتبر دیگری از رفاعه آمده است که:

حضرت صادق (ع)  به من فرمود که: امسال حج انجام دادی؟

 گفتم: فدایت شوم، مالی نداشتم که به حج روم ولیکن عرفه را نزد قبر امام حسین (ع) گذراندم.

امام صادق فرمود که: تو هیچ کوتاهى نکردى… و اگر که کراهت نداشتم که مردم حج را ترک کنند، حدیثى براى تو مى‌گفتم که هرگز زیارت قبر آن حضرت را ترک نکنى.

 پس امام ساعتى ساکت شدند و بعدازآن فرمودند که: پدرم به من خبر داد که هر کس به‌سوی قبر امام حسین (ع) بیرون رود و عارف به حق آن حضرت باشد و با تکبر نرود، هزار ملک از جانب راست و هزار ملک از جانب چپ، همراه او مى‌شوند و برای او ثواب هزار حج و هزار عمره که با پیغمبر یا وصى پیغمبر انجام داده باشد، نوشته می‌شود.

منبع: karbobala.com

تولد

امامزاده سید محمد، در حدود سال ۲۲۸ق در روستای صریا در نزدیکی مدینه متولد شد. بنا بر قول مشهور، او فرزند اول امام هادی(ع)و بزرگتر از امام حسن عسکری(ع) بود. مادرش حدیث (یا سلیل) نام داشت.

شایستگی‌های اخلاقی

ابو جعفر، سید محمّد دارای اخلاق والا و ادب بسیار بود و این کمالات او را از دیگران متمایز می‌‏ساخت تا آنجا که بسیاری از شیعیان بر این باور بودند که پس از امام هادی منصب امامت به او می‌‏رسد.

«الکلانی» درباره شخصیت او چنین می‌‏گوید:

خدمت ابوجعفر، محمّد بن علی در آغاز شکوفایی و سن کم رسیدم و از او باوقارتر، بزرگوارتر، جلیل‌‏تر و پاکیزه‌‏تر ندیدم. در آن هنگام امام حسن عسکری- در حجاز- کودک بود و ابوجعفر او را بسیار می‌‏ستود. ابو جعفر همواره ملازم برادرش امام حسن عسکری بود و از او جدا نمی‌‏شد حضرت نیز آموزش و تربیت او را به عهده گرفته از علوم، معارف و آداب خویش او را بهره‌‏مند می‌‏ساخت.

از آنجا که سید محمد شایستگی‌هایی داشت، شیعیان تصور می ‏کردند وی امام بعدی است. اما پس از درگذشت وی در زمان حیات امام هادی(ع)، شیعیان با راهنمایی امام هادی(ع)، از جانشینی امام حسن عسکری (ع) در امر امامت آگاه شدند.

وفات

سید محمد در سال ۲۵۲ه‍.ق برای زیارت خانه خدا ، قصد سفر کرد. هنگامی که به قریه بلد (در نزدیکی سامرای عراق) رسید، بیمار شد و در ۲۹ جمادی‌الثانی درگذشت. شیعیان او را در همانجا دفن کردند. برخی احتمال مسموم شدن او از سوی عباسیان را مطرح کرده‌اند.

آستانه امامزاده سید محمد

مرقد سید محمد در شهر بلد از توابع استان صلاح الدین در ۸۵ کیلومتری شمال بغداد است و امروز یکی از زیارتگاه‌های شیعیان است.

از تاریخ بنای اولیه امامزاده، اطلاع دقیقی در دست نیست، جز این که در خلال تعمیراتی که در سال‌های ۱۳۷۹ -۱۳۸۴ ق در این آستانه انجام گرفته چنین برمی‌آید که عمارت اوّل این آستانه متعلّق به قرن چهارم است که توسط عضدالدوله دیلمی انجام گرفته است. پس از آن در قرن دهم هجری، عمارت دوم، توسط شاه اسماعیل صفوی، پس از فتح بغداد انجام گرفت.

حمله تروریستی

شامگاه ۱۷ تیر ۱۳۹۵ش. مرقد سید محمد مورد حمله تروریستی قرار گرفت. نیروهای گروه تروریستی داعش ابتدا به سوی این مرقد خمپاره پرتاب کردند و سپس چند تروریست خود را در نزدیکی حرم به صورت انتحاری منفجر کردند.

کرامات

کرامات زیادی از سید محمد دیده شده است. میرزا حسین نوری در النجم الثاقب می‌نویسد:

سید محمد، صاحب کرامات متواتر است. حتّی نزد اهل سنت هم معروف است. مردم عراق و حتی اعراب بادیه نشین نیز می‌ترسند به نام او سوگند یاد کنند. اگر آنها را به برداشتن مالی متهم کنند، آن را برمی‌گردانند، ولی به سید محمد قسم نمی‌خورند.